ساخت آینده‌ای مشترک : خلق قرارداد اجتماعی نوین ایران
سوسن رخش
پویان اصلانی
بهار نوید شروعی جدید را می دهد و با شروع سال نو، ما صمیمانه برای شما سالی پر از شادی، سلامتی، دستاوردهای خوشایند آرزو می کنیم. این سال جدید فرصتی است تا با امید و انگیزه ای جدید به سوی تحقق رویاهای خود گام برداریم.
خرسندیم اعلام کنیم که پس از تلاش های بی پایان توانسته ایم پادکست هایی را برای ماه های خرداد و تیر با حضور دو چهره برجسته فلسفه سیاسی، دنیل آلن و فیلیپ پتیت ترتیب دهیم. این گفت‌وگوها دریچه‌ای به دنیای ایده‌ها باز خواهد کرد و به ما نشان خواهد داد که چگونه میتوانیم مفهوم حکومت «از مردم، برای مردم» را در ایران پیاده کنیم. این فرصتی طلایی برای آشنایی با آثار و دیدگاه های «جمهوری خواهی جدید» این دو متفکر سرشناس است.
فیلیپ پتیت
Philip Pettit
آینده گونه ما به دولت بستگی دارد. آیا دولت ها می توانند در برابر قدرت شرکت های خصوصی، تعصبات مذهبی و شیدایی ناسیونالیستی مقاومت کنند؟ آیا آنها می توانند راهی برای همکاری با یکدیگر پیدا کنند تا زمین شفا یابد و مردمان آن شکوفا شوند؟ یا آیا دولت به وظیفه خود نمی رسد؟ در این کتاب، فیلیپ پتیت ، فیلسوف برجسته سیاسی، ماهیت دولت و ظرفیت آن برای خدمت به اهدافی مانند صلح و عدالت در داخل و خارج از مرزهایش را بررسی میکند. با انجام این کار، او با قرار دادن دولت در کانون تئوری سیاسی – با مفاهیمی برای نظریه اقتصادی، حقوقی و اجتماعی – راه جدیدی را می شکند و تصویری متقاعدکننده و آگاهانه تاریخی از نهادی ارائه می دهد که در مرکز زندگی ما قرار دارد.
پتیت با ارائه گزارشی واقع گرایانه تر از آرمانشهری، از عملکردی که سیاست قرار است به آن خدمت کند، شروع می کند، به این می پردازد که چگونه می تواند آن عملکرد را به بهترین نحو انجام دهد، و توانایی آن را برای مشارکت مفید در زندگی شهروندانش بررسی می کند. این او را قادر میسازد تا آرمان دولتی را که پیش‌شرط عدالت است، شناسایی کند. تنها در صورتی که دولت‌ها به این ایده‌آل عملکردی نزدیک شوند، می‌توانند با مشکلات همیشگی فقر شدید و اختلافات تلخ و همچنین چالش‌هایی که در قرن‌های آینده پیشروی می‌کنند، از جمله تغییرات آب و هوایی، رشد جمعیت و تسلیحات هسته‌ای مقابله کنند.
دنیل الن
Danielle Allen
در زمان آشفتگی بزرگ اجتماعی و سیاسی که بسیاری از ساکنان دموکراسی‌های پیشرو توانایی دولت‌های خود را در برخورد منصفانه و شایسته با مسائل جدی عمومی زیر سوال می‌برند، و زمانی که به نظر می‌رسد قدرت بیشتر و بیشتر در اختیار افراد معدودی ثروتمند است، این کتاب در پی چگونگی تحقق اساس دموکراسی و عدالت است. محقق و نویسنده دانیل الن استدلال میکند که مطمئن‌ترین راه برای رسیدن به جامعه‌ای عادلانه که در آن به همه حمایت لازم برای شکوفایی داده میشود، حمایت از برابری سیاسی است. این که عدالت به بهترین وجه از طریق دموکراسی به دست می آید. و اینکه آرمان های اجتماعی و اصول طراحی سازمانی ناشی از به رسمیت شناختن برابری سیاسی و دموکراسی به عنوان اساسی برای رفاه انسان، چارچوب جایگزینی را نه تنها برای عدالت، بلکه برای اقتصاد سیاسی فراهم می کند.
لیبرالیسم به طور گسترده‌تر تعهد فلسفی به دولتی است که مبتنی بر حقوقی است که هم از مردم در زندگی خصوصی آنها محافظت میکند و هم آنها را برای کمک به اداره زندگی عمومی توانمند میسازد. لیبرالیسم تقسیم قدرت، بازسازی نوآورانه لیبرالیسم را بر اساس اصل شمول کامل و عدم تسلط – که در آن هیچ گروهی انحصار قدرت را ندارد – در سیاست، اقتصاد و جامعه ارائه می دهد. الن با نشان دادن اینکه چگونه میتوانیم به طور کامل قدرت و مسئولیت را در هر سه بخش به اشتراک بگذاریم، فرهنگ مشارکت مدنی و توانمندسازی را پیش می‌برد و مزایای جهانی یک دولت کارآمد را آشکار میکند که همه در شرایط مساوی در آن مشارکت دارند.
همچنین در نظر داریم در مردادماه در کنفرانس بین‌المللی ایران‌پژوهی معاصر ۲۰۲۴ – دانشگاه گوته، فرانکفورت که توسط دانشگاه ایران آکادمیا برگزار میشود پنل تخصصی با محوریت «قرارداد اجتماعی» برگزار کنیم. این پنل محلی برای بحث و تبادل نظر سازنده در مورد چگونگی تأثیر قرارداد اجتماعی بر پیشرفت جامعه ما خواهد بود.
در بخش سوم از سلسله پادکستهای “مانیفست ژن ژیان ئازادی” با محوریت «قرارداد اجتماعی جدید ایران»، به اهمیت حیاتی نهادسازی مدنی پرداخته ایم. به دنبال جنبش پرشور «زنان، زندگی، آزادی» فرصتی نادر برای بازاندیشی در مبانی یک آینده دموکراتیک و عادلانه برای همه ایرانیان فراهم شده است. سوسن رخش و سعید پیوندی دو جامعه شناس برجسته به این بحث پرداخته اند تا چشم اندازی از فرصت ها و چالش های این مسیر را ترسیم کنند.
ما در مقطع تاریخی حساسی قرار داریم. در این مقطع ما باید گامهای قابل اجرایی با هدف گذار از بغرنجیهای کنونی فراتر رویم و پیشرفت را مشخص و تعریف کنیم. در این مسیر ما نیاز داریم فضاهای لازم برای گفتگو و تبادل نظر ایجاد کنیم تا بتوانیم ایده های نو را دریابیم. ایده های که به رویارویی با چالشهای پیش رو کمک کند و در جهت پیشرفت کشورمان باشد.
در مرکز یکی از چالش‌برانگیزترین جنبش‌های اجتماعی ایران، “زن، زندگی، آزادی” سوال بزرگ و چالش برانگیزی که مطرح است نقش مردان در مبارزه برای برابری جنسی-جنسیتی است. این جنبش که به عنوان حرکتی فمینیستی و بر پایه دفاع از حقوق زنان شناخته میشود، به چالشی بنیادین برای درک مردان از موضوعات مرتبط با حقوق زنان تبدیل شده است. اما سوال اینجاست: چگونه مردان می‌توانند نشان دهند که واقعاً این حرکت و معنای آن را درک می‌کنند؟
تراژدی کشته شدن ژینا امینی بدست گشت ارشاد نقطه آغازی شد برایجنبشنوینزن زندگیآزادی. یکی از تفاوتهایاساسیاینجنبشبادیگرجنبشها، نه تنها در ایرانبلکهدر جهان، در هم تنیده شدنشدیدگفتمانجنسیت، دین، زبان و قومیتاست.اینپدیدهنوایجادتعریفهایدقیقتری از آزادی و برابری، وحقوق بشر و عدم سلطه رابیشتر از هر زمان دیگریطلب میکند.
اینشرایطنوینبیشتر از گذشتهتوجه به جنبه هایهنجاریحکومترا به اندازه جنبههایساختاری (قانونی و اجرایی) آن حایزاهمیتمیسازد. به همیندلیلما باید از بحث در مورد شکلهایعملیهمانندنوشتن قانون اساسی، شکل و اندازه دولتوسیستمانتخاباتیفراتررویم و مقداری هم بر اصول و ارزشهاییکهدر ساخت و حفظایرانیجدیدکه در آن دمکراسی و عدالت حرف اول را بزندتمرکزکنیم. چنین مباحثه ای را میتوان در چهارچوبگفتمان «قرارداد اجتماعی» به پیش برد.
قرارداد اجتماعی نوین ایران باید به عنوان سندی در نظر گرفته شود که نه تنها حقوق و وظایف مردم را مشخص میکند، بلکه هنجارها و ارزشهایی را که جامعه بر اساس آن به پیش می‌رود، تعریف میکند. تغییر واقعی و پایدار تنها زمانی ممکن است که درک مشترکی از این ارزش‌ها وجود داشته باشد و همه اعضای جامعه صرف نظر از جنسیت، دین، یا قومیت، به طور فعال در تعهد به ساختن آینده‌ای بهتر مشارکت کنند. قرارداد اجتماعی نوین، باید بتوان در این فضای مشترک و هدف مشترک را ایجاد کند؛ جایی که تنوع و تفاوت‌ها نه تنها پذیرفته شده بلکه جشن گرفته شوند.
بنابراین هدف ما در این وبسایتایجادیک فضا برایپرداختن به گفتمانقرارداداجتماعینوین است. فضاییکههمه با هر ظرفیتیو دیدگاهیبتوانند در ان حضور پیداکنندو درشکلگیریقرارداداجتماعینوینمشارکت داشته باشد.مبانیقرارداداجتماعینوینبرابری، عدالت و آزادی است. تنها باشرکت فعال در این مباحثه ها ما میتوانیم در مسیرساخت ایرانیبامبانیذکر شدهگامبرداریم.
